خبرگزاری مهر - گروه استانها: محمد درویش رئیس کمیته محیط زیست یونسکو اخیراً اعلام کرده که فرونشست در دشت فسا تا جهرم در فارس به ۵۴ سانتی متر در سال رسیده است، این رقم ۱۴۰ برابر بالاتر از شرایط بحرانی قرار دارد و این در حالی است که فارس ازجمله استان‌هایی در کشور است که در سال‌های گذشته بنا به دلایل متفاوت، دریاچه‌ها و تالاب‌هایش را از دست داده است.
اما کارشناسان در استان فارس اعلام کرده‌اند که میزان فرونشست در استان فارس بسیار بحرانی است و مربوط به دشت مرودشت است که وضعیت بسیار نگران کننده‌ای دارد البته پیش از این نیز اعلام شده بود که فارس رتبه اول فرونشست در جهان را دارد و باید هرچه سریع‌تر تدابیری اتخاذ شود تا از گسترش فرونشست در این استان جلوگیری شود.
متأسفانه استفاده از آب سفره‌های زیر زمینی برای کشاورزی و موارد صنعتی در استان فارس نه تنها ذخیره آب نسل‌های آینده را هدر می‌دهد، بلکه منجر به بروز پدیده‌هایی چون فروچاله ها و فرونشست زمین شده است. با این وجود، معقول‌ترین و کم هزینه ترین راهی که اکثر کارشناسان به انجام آن توصیه می‌کنند، مسدود کردن چاه‌ها و ممانعت از صدور مجوز حفر برای چاه‌های جدید است.
پدرعلم آب شناسی ایران و پژوهشگر، زمین شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز در گفت و گو با خبرنگار مهر پیرامون آخرین وضعیت فرونشست در استان فارس توضیح داد: بر اساس مطالعاتی که طی چند مدت اخیر بر روی پدیده فرونشست در استان فارس انجام شده متأسفانه به دلیل بارندگی ناچیز و استفاده بی رویه از سطح آب‌های زیرزمینی فرونشست در استان گسترش چشمگیری داشته است.
میزان برداشت از سطح سفره آب‌های زیرزمینی نه تنها در استان فارس بلکه در کشور با میزان بارندگی هم‌خوانی ندارد عزت الله رئیسی با اشاره به اینکه در اکثر محدوده مطالعاتی میزان بارندگی در استان فارس بیلان منفی داشته، ادامه داد: متأسفانه میزان برداشت از سطح سفره آب‌های زیرزمینی نه تنها در استان فارس بلکه در کشور با میزان بارندگی هم خوانی ندارد از این رو با افت شدید آب‌های زیرزمینی و به دنبال آن ایجاد فرونشست در زمین روبه‌رو هستیم.
وی با انتقاد از اضافه برداشت از منابع زیرزمینی افزود: پایین آمدن سطح آب‌های زیرزمینی باعث ایجاد فرونشست در استان شده و تا زمانی که مردم مانند سال‌های ترسالی اقدام به کشت محصولات کشاورزی کنند قطعاً این روند ادامه دارد در حالی که باید مسئولان راهکارهایی ارائه دهند که در زمان‌های خشکسالی مردم مانند زمان قحطی کشاورزی کنند.
رئیسی با بین اینکه در حال حاضر دو نوع فرونشست وجود دارد، گفت: ما فقط فرونشست‌هایی را که بر روی زمین به عنوان چاله یا حفره ایجاد شده می‌بینیم در حالی که فرونشست بر روی زمین که قابل مشاهده نیست و فقط با مطالعات مشخص می‌شود بسیار نگران کننده تر است.
وی با اشاره به اینکه برداشت‌های بی‌رویه آب در سال‌های اخیر در این منطقه سبب تشدید پدیده انحلال و نهایتاً ایجاد فروچاله در این منطقه شده، بیان کرد: با توجه به فرونشست سطح دشت بخش‌های دامنه‌ای نیز به علت تفاوت در نرخ فرونشست، شکاف‌های طویل و عمیقی را در حاشیه دشت شکل داده است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: در حال حاضر در تمامی نقاط استان فارس از جمله شهر شیراز نیز با این پدیده روبه رو هستیم که فعلاً قابل ملاحظه نیست اما در باند مدت با ایجاد شکاف و ترک بر روی ساختمان‌ها قابل مشاهده است.
عمق فروچاله استهبان ۸۰ و عرض آن ۳۰ متر است که بسیار نگران کننده است وی به فروچاله استهبان نیز اشاره‌ای کرد و گفت: عمق این فروچاله ۸۰ و عرض آن ۳۰ متر است که بسیار نگران کننده است اما نگرانی از فرونشست‌هایی است که مردم احساس نمی‌کنند.
پدر علم آب شناسی ایران و پژوهشگر، زمین شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز عنوان کرد: برای پیشگیری از نشست تنها راه، جلوگیری از افت سطح آب زیرزمینی است که مستلزم مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز، نصب کنتور هوشمند برای کنترل برداشت آب، افزایش راندمان آبیاری، عدم حفر چاه جدید و جلوگیری از کف شکنی چاه‌های موجود است.
همچنین یک استاد دیگر دانشگاه شیراز که مطالعات زیادی بر روی موضوع فرونشست در سطح استان انجام داده در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: متأسفانه وضعیت فرونشست در برخی از دشت‌های استان فارس از جمله دشت مرودشت بسیار وخیم و نگران کننده است و با مطالعات اولیه ای که انجام شده ماکسیمم فرونشست در این دشت ۲۲ سانتی متر در سال است.
نگرانی از فرونشست در جوار آثار تاریخی
مریم دهقانی با اشاره به اینکه فرونشست دشت مرودشت برخی از آثار باستانی را نیز تحت تأثیر قرار داده، اظهار کرد: به عنوان مثال فرونشست این دشت مجموعه تاریخی نقش رستم را تحت تأثیر قرار داده و تا ۳۰۰ متری سازه تخت جمشید نیز ادامه دارد البته با توجهه به اینکه تخت جمشید بر روی سنگ و کوه قرار دارد احتمال اینکه تحت تأثیر قرار گیرد کم است اما باز هم نگرانی تخریب وجود دارد.
وی ادامه داد: فرونشست دشت مرودشت تمام شهر را احاطه کرده و فقط قسمت محدودی از مرکز شهر با این پدیده روبه رو نیست و به طور میانگین سالیانه حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد این دشت نشست می‌کند.
این استاد دانشگاه با اظهار نگرانی از وضعیت فرونشست در استان فارس بیان کرد: نگرانی دیگری که در دشت مرودشت وجود دارد عبور لوله خط انتقال گاز، راه آهن و دو شهرک صنعتی و همچنین پالایشگاه است که فرونشست به نزدیکی پالایشگاه هم رسیده و واقعاً وضعیت وخیم و بحرانی وجود دارد
وی با اشاره به اینکه پدیده فرونشست در دیگر نقاط استان و کشور هم وجود دارد، ادامه داد: دشت‌هایی دیگر نیز در نقاط کشور وجود دارند که وضعیت بدتری نسبت به استان دارند اما با این وجود باید تدابیری اتخاذ کرد تا از ادامه این روند جلوگیری شود.
دهقانی یکی از راهکارها را توقف کشاورزی در استان عنوان کرد و گفت: باید کشاورزی در استان کم شود و تا حدامکان از برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی کاهش یابد و چاه‌های غیرقانونی پلمپ شوند.
نظر شما